Dit artikel werd op 4 december gepubliceerd door de Canadese econoom
Mark Anielski, door Ad Broere vertaald en hier en daar van redactioneel
commentaar voorzien.
In oktober 2014 reisde ik naar Londen om mijn vriend Paul Moore te bezoeken. Paul is de ‘HBOS klokkenluider’. Paul was tot 2004 bedrijfsjurist en risk manager bij de Britse bank Halifax Bank of Scotland (HBOS), destijds een van de grootste hypotheekbanken van Groot Brittannië. Hij kwam eind 2008 in de publieke aandacht als klokkenluider van de bankencrisis, nadat hij was ontslagen uit zijn functie als hoofd financieel risk management van de bank in 2004 omdat hij zijn medewerkers had gewaarschuwd dat ze extreem hoge risico’s namen. Dit was een aantal jaren voordat de banken crisis uitbrak in 2008, Lehman Brothers failliet ging en de Amerikaanse aandelenmarkt 777 punten naar beneden vloog op 30 september 2008.
Paul toonde aan dat de risico’s die hij toen bij HBOS en in het Britse financiële stelsel onderkende reëel waren. Hij erkende tegenover mij dat hij ‘Gewoon zijn werk deed om de bank te beschermen tegen systeemrisico!’ Paul luidde de 'risico' klok omdat hij zag dat HBOS het risico liep om failliet te gaan en uiteindelijk gedwongen was om te fuseren met RBS (Royal Bank of Scotland) (red: de lamme hielp de blinde). De RBS moest op zijn beurt worden gered met miljarden ponden aan belastinggeld.
HBOS en de Britse financiële sector negeerden de waarschuwingen van Paul tussen 2004 en 2008.
Ik vroeg aan Paul: ‘Geloof jij dat er iets is veranderd voor wat betreft de financiële risico’s sinds HBOS en de bankencrisis in 2008? Zijn antwoord was een duidelijk: Nee!’
Hij antwoordde dat sinds de crisis van 2008 het schuldenrisico in zowel Groot Brittannië als in de VS alleen maar verergerd is. Ik leg het uit.
De meeste mensen begrijpen niet dat we in een langdurige schuldencrisis zitten waarvoor geen oplossing bestaat en er geen uitweg is. Het probleem is dat zowat al het geld (zo’n 97%) in de economieën van de VS, Canada en Europa uit geld-door-schuld bestaat dat wordt gegenereerd door private banken als ze geld uitlenen.Het probleem daarbij is dat de som van deze schulden exponentieel is gegroeid sinds het einde van de tweede wereldoorlog. Het totale bedrag van de schulden in de VS nadert bijvoorbeeld nu $ 60.000 miljard… Het probleem hierbij is, dat de schulden onaflosbaar zijn, hoe sterk de economie ook groeit. De gevaarlijke risico’s die samenhangen met financiële derivaten – een exotische soort schuld- maken de zaken slechts gecompliceerder. (red: de totale som van derivaten contracten bedraagt zo’n 690 BILJOEN dollar, 8 keer zo veel als de waarde van alles wat er in een jaar op de wereld wordt geproduceerd…) De mega belegger Warren Buffet heeft gewaarschuwd dat dit buitensporige hoge bedrag aan derivaten een tikkende tijdbom vormt, volgens Buffet zijn derivaten massadestructie-wapens. (red: de banken doen er echter nog steeds luchtig over, want volgens hen heffen de ‘opwaartse risico’s’ en de ‘neerwaartse risico’s’ elkaar grotendeels op. Het gevaar zit vooral in een kettingreactie die het gevolg kan worden van elkaar versterkende negatieve ontwikkelingen.)
Er is geen uitweg uit deze doodlopende ‘schulden’ straat. Het leidt onvermijdelijk tot een catastrofale wereldwijde financiële ineenstorting, tenzij er een moedige daad wordt gesteld door een internationaal schulden ‘jubeljaar’ uit te roepen; het kwijtschelden van alle uitstaande schulden en de wederopbouw van de wereldeconomie op basis van een wereldwijd schuldvrij (red: en rentevrij) geldsysteem. Wanneer die financiële ineenstorting plaats gaat vinden is onmogelijk te voorspellen, evenals de bankencrisis die op 30 september 2008 toesloeg niet exact voorspelbaar was.30 september 2015 is echter wel exact zeven jaar na de 2008 crash. In de klassieke oudheid hielden de Joden voor de verbanning naar Babylon in 585 voor Christus zich aan economische wetten die elke zeven jaar (het Sabbath jaar) de kwijtschelding van schulden eisten en een herverdeling van de vermogens over de twaalf stammen van Israel om de 49 jaar. De Joden begrepen kennelijk dat deze correcties noodzakelijk waren om de samenleving niet ten onder te laten gaan
Wat kunnen we leren van de oude Hebreeërs en toepassen op het oplossen van de groeiende schuldenberg en de groeiende vermogensongelijkheid?
Het probleem met ons op schulden gebaseerd geldsysteem is, dat de schulden hoe langer hoe meer oplopen als gevolg van het effect van de samengestelde rente (rente berekend over rente). (red: het bekende voorbeeld dat door Prof. dr. Margrit Kennedy werd gegeven is, dat als iemand 5 cent op een bankrekening zou hebben gezet in het jaar 0 tegen een samengestelde rente van 5%, er in het jaar 2000 een astronomisch hoog bedrag, gelijk aan het gewicht van vijf gouden aardbollen zou hebben gestaan. Dit illustreert de absurditeit van samengestelde rente en het bewijst dat daardoor op den duur een samenleving om zeep wordt geholpen door de druk van de hierdoor ontstane schuld) In de VS verdubbelde hierdoor het totaal van de uitstaande schulden elke zeven jaar sinds 1950. In 1950 bedroeg die schuld $425 miljard ($ 2.792 per Amerikaan). In 2012 was het schuldentotaal opgelopen tot $58.800 miljard ($187.371 per Amerikaan). Dit komt neer op een verbijsterende stijging van in 2012 bijna 138 keer de schuld in 1950. De Amerikaanse economie was daarentegen in 2012 met niet meer dan 5 keer de omvang ervan in 1950 gegroeid. In andere landen zien we hetzelfde beeld, ook in Europa. (redactie: om over na te denken: de wereld (landen en mensen) zit dus diep in de schulden en die schulden groeien, maar wie zijn de schuldeisers?...)
Sommigen zeggen dat de schulden uiteindelijk zullen worden terugbetaald. Vergeet het. De geschiedenis bewijst dat de schulden harder oplopen dan de economie groeit. Daarom zal men altijd achter de feiten aan blijven lopen.
Een groot probleem is dat over deze steeds groeiende schuldenberg ook steeds meer rente moet worden betaald. Rente zuigt de levensenergie uit de economie door een steeds groter beslag te leggen op elke euro, elke dollar etc. waarde die wij produceren. Ik heb een schatting gemaakt dat bij het huidige schuldenniveau van de VS er in elke dollar die wij uitgeven voor goederen en diensten ongeveer 36 dollarcent aan rente zit. Dit betekent dat de gemiddelde Amerikaan ongeveer een derde van zijn werkzame leven moet werken om rente te betalen over schulden die fundamenteel onaflosbaar zijn.
Het allergrootste probleem is onwetendheid bij de grote meerderheid van de mensheid met betrekking tot wat geld werkelijk is. De meeste mensen veronderstellen dat het geld door de centrale bank wordt gedrukt en dat de overheid daar toezicht op houdt. Beide ideeën zijn onjuist. Private commerciële banken creëren tot 98% van de totale geldhoeveelheid, in de VS, in Groot Brittannië en in de rest van Europa.
Geldschepping was begin December 2014 het onderwerp van een levendig en historisch debat in het Britse parlement. Dit was voor het eerst sinds 1844. In dit debat waren er parlementariërs die publiekelijk toegaven dat men geen idee had dat het grootste deel van het geld werd gecreëerd door private commerciële banken. Al het nieuwe digitale geld dat in omloop wordt gebracht wordt gecreëerd door private commerciële banken doordat klanten van die banken een schuld aangaan.
Het Britse debat is bemoedigend en zou ook in Ottawa en in Washington (red: en in Den Haag en in Brussel) moeten worden gehouden. De waarheid is echter dat er een tikkende tijdbom is en dat politici over de hele wereld geen flauw idee hebben hoe deze bom alsnog onschadelijk kan worden gemaakt en evenmin over wat er daarna kan worden gedaan om herhaling te voorkomen.
Als de schulden tijdbom zou ontploffen in 2015 (september?), zeven jaar na de crisis in 2008, wordt de wereld dan in een nieuwe duistere era gestort? Of gaan onze leiders de grote betekenis van de wijsheid van de oude Joden inzien en roept men een wereldwijd jubeljaar uit met kwijtschelding van schulden en met invoering van een schulden vrij nieuw geldsysteem? Wie luidt er deze keer de klok?
De Canadees Mark Anielski, auteur van dit artikel is econoom en schrijver van het boek ‘The economics of Happiness: Building Genuine Wealth’ (New Society Publishers, 2007). Mark Anielski schreef ook een hoofdstuk in ‘Ending the Global Casino’ (Humane Economy Publishing, 2010)
Bron: http://adbroere.nl/web/nl/columns/staat-de-wereld-aan-de-rand-van-een-nieuwe-financile-crisis.php
