Spirituele verslaving

Iemand die zich bezig houdt met spiritualiteit kan verslaafd raken aan de spirituele roes en de ervaring van Waarheid missen.

Spirituele verslaving ontstaat wanneer je iets fantastisch ervaart en het voelt alsof je een fantastische drug hebt gebruikt. Zodra je het ervaren hebt, wil je meer. Er is geen drug meer verslavend als de spirituele ervaring. De gedachtegang achter deze verslaving is het geloof dat als je nou maar voldoende van deze ervaringen hebt gehad, dat je je dan standaard zo gaat voelen. Het is als morfine. Je krijgt een shot morfine in het ziekenhuis omdat je je arm hebt gebroken, en je denkt; als ik nou steeds een druppeltje morfine zou krijgen, dan zou het leven altijd redelijk plezierig zijn, wat er ook gebeurt.

Je zult snel ontdekken dat je manier van leven niet veel beter is als die van een alcoholist, alleen weet die alcoholist dat hij of zij een probleem heeft, omdat het in onze cultuur niet geaccepteerd is om een alcoholist te zijn. De spirituele persoon is er vrijwel zeker van dat er geen probleem is, omdat zijn of haar dronkenschap niet lijkt op andere vormen van dronkenschap of beneveling, en het doel is om voor altijd spiritueel dronken te zijn. Dat is de instelling van een verslaafde: Ik had het en raakte het weer kwijt, ik heb het nodig, ik heb het niet.

In onze cultuur gaat men er van uit dat het bij de meeste verslavingen niet goed gaat met iemand. Maar niet in de spirituele wereld. De zoeker wordt duidelijk gemaakt dat spirituele verslaving verschilt van andere vormen van verslaving. Je bent geen junkie. Je bent een spiritueel Zoeker.

Wanneer deze innerlijke higs en lows lang genoeg door je systeem hebben gespeeld, kan het je gaan opvallen dat de spirituele high lijkt op een slinger van de klok, altijd gevolgd door een negatieve ervaring. Op een bepaald punt kun je ontdekken dat deze heen en weer gaande ervaringen dezelfde en tegengestelde reacties zijn. Je realiseert je dat het onmogelijk is om aan één kant van de slinger te blijven omdat het natuurlijk is om heen en weer te bewegen. Het gaat je niet lukken om de slinger van de klok vast te zetten op één punt.

Dit is de beweging van de Zoeker, maar ook de beweging van het 'ik', omdat het 'ik' altijd geinteresseerd is in gelijkwaardige reacties. Het 'ik' probeert vast te houden aan één ervaring en probeert om andere ervaringen te vermijden. Dat is wat het 'ik' doet. Het jaagt het goede na, en ontloopt het slechte. Zo lang je jezelf identificeert met die beweging, zelfs op dat spirituele hoogtepunt dat zo 'goed' lijkt, ben je niet vrij. Je vindt hier geen vrijheid in, omdat het onmogelijk is om vast te houden aan één ervaring. De natuur van vrijheid houdt zich niet bezig met het vastzetten van ervaringen, de natuur van ervaren is beweging. Zoals een klok tikt, beweegt het continue.

Als je niet bevat wat spirituele verslaving is, zal mijn tweede punt slechts het zoveelste bijzondere spirituele inzicht zijn. Als je deel één bevat- dat spiritueel ontwaken niet gaat over een hoogtepunt- dan wordt deel twee veel betekenisvoller en interessanter voor je. Deel twee is dat alles bewustzijn is. Alles is God. Alles is Een. Inzien dat alles Een is prikt de luchtballon van je pogingen om de slinger van de klok vast te zetten op één plek kapot. Alles alles Een is, is het niet méér Een wanneer de slinger zich op een hoogtepunt bevindt, als wanneer de slinger zich in een andere staat van Zijn bevindt.

 

Zen leraren leggen niet alles uit op een abstracte manier, en dat is zowel de schoonheid als de gruwel van Zen. Mijn eigen leraars' manier van het uitleggen van dit onderwerp was het omhooghouden van zijn staf, en zeggen: dit is Buddha. Dan zou hij de staf op de grond stampen en iedereen dacht: wow, dat is flink wilde Zen! Ik wou dat ik wist waar hij het over had. Dan zou hij tekeer gaan met stampen – bang bang bang bang- en zou hij zeggen: Dit is Zen. En iedereen reageerde: “oh wow!” Mensen zouden zich afvragen; “wat, waar? “ maar niemand zou het hardop zeggen.”Het kan toch niet zo simpel zijn als eenvoudigweg stampen met een staf op de grond.”

Omdat ons denken het niet als Een ziet, blijft ons denken zoeken. Waar is het, wat is het? Omdat het 'ik' alles spiegelt aan de eigen emotionele staat gebruikt het die eigenschap om te beslissen wat waarheid is. Het denkt dat Waarheid een eeuwige spirituele high is, maar het stampen van een stok op de grond heeft niets te maken met een spirituele emotionele high staat van Zijn. Dan, om het nog erger te maken, en om het nog enger te maken, zou mijn leraar zeggen: Dit is een concrete beschrijving van de waarheid. Dit is Boeddha, dit is niets abstracts. Dan zouden we ons allemaal verslagen voelen.

Het is een ware zegening om een leerweg te hebben die gefundeerd is op concreet zijn, omdat hij ook had kunnen zeggen, zoals ik soms doe:
“Alles is bewustzijn, alles is Een.” Dan denkt de mind : “ik snap het, dat neem ik van je aan, ik begrijp wat dat betekent.” Maar wanneer er een staf op de grond stampt en de leraar zegt: “Dit is het!” dan kun je je denken daar niet omheen vouwen. Dat stampen van de staf op de grond is zoveel God als je ooit zult vinden. Alles er omheen is altijd subjectief en abstract, beweegt zich weg van het feitelijke Nu. In Zen worden er geen concessies gemaakt aan abstractie. Dit is tegelijk de kracht van zen en de vloek van zen, omdat het studenten dwingt om zich de werkelijkheid te realiseren, in plaats van te denken dat ze iets begrijpen terwijl ze het niet begrijpen.

Dit brengt de spirituele zoeker in een dilemma. Als je overweegt wat het betekent dat alles Een is, gaat je 'ik' zoeken naar een ervaring van eenheid. Dan leest het een boek over de ervaring van eenheid en ziet een omschrijving van overgave en jezelf verliezen in de boomstam of in iets anders, en vervolgens gaat het 'ik' jagen naar oude emotionele ervaringen om te ontdekken of het wel eens zo'n ervaring heeft gehad.

De ervaring van overgave is erg plezierig en mooi, en het kan zijn dat je het ooit, of nooit ervaren hebt. Als je een bepaald type lichaam-geest hebt, kan het zijn dat je het elke vijf minuten ervaart. Als je een ander type body-mind hebt, kan het zijn dat je het eens in de vijf levens ervaart. Het heeft geen betekenis of je dit ervaart, of hoe vaak. Ik heb mensen ontmoet die zich zonder moeite kunnen overgeven, en ze zijn net zo vrij als een hond die zijn eigen staart najaagt.

  Overgave heeft niets te maken met vrijheid of inzicht in wat Eenheid werkelijk is. Eenheid betekent simpelweg dat alles Een is. Alles is dat, en alles was dat altijd al. Als er een diep besef, Weten van eenheid is, dan verdwijnt de beweging van het 'ik' om te proberen een oude ervaring terug te vinden. Beweging stopt, Zoeken stopt. De Zoeker verdwijnt. Realisatie zet dat alles stop. Elke ervaring die je ooit zult hebben is Eenheid, of dat nu een ervaring van overgave is of dat je gewoon naar het toilet gaat. En ook wanneer je met een stok op de grond stampt en zegt: “dit is de verlichte geest, het wordt niet verlichter als dit. Alles is God.”

Dus elke ervaring is slechts een expressie van datgene dat geen ervaring is. Alles is zoals het is, er was nooit iets anders, en er zal nooit iets anders zijn. Dat is wat het werkelijk betekent om te bevatten dat alles Een is. Dat is waarom alle mythen/sagen in de geschiedenis ons vertellen: “Dit is het Beloofde Land.” Deze Eenheid is God. Dit is het, het is nergens anders als hier. En zodra het centrum gezien is als leeg, en je weet dat er niemand is die op zoek is naar een andere ervaring dan zoals het Nu werkelijk is, dan heb je iets veel beters gevonden als de hoogste van de hoogste spirituele roes. Hoe fijn als die ook kunnen zijn; de waarheid bevat oneindig meer vrijheid.

Adyashanti