Positief denken: de filosofie van de schijnheiligheid

Osho,
Kan de techniek van positief denken van nut zijn op onze weg naar verlichting?
Of verdooft het ons besef dat we gevangen zitten en ons verlangen vrij te worden?

Positief denken is geen techniek die je transformeert. Het verdringt de negatieve kanten van je persoonlijkheid alleen. Het is een manier van ‘kiezen’. Het helpt je niet om bewuster te worden, het werkt je daarin juist tegen, omdat bewust-zijn betekent dat je ‘niet’ meer kiest. Positief denken drukt het negatieve weg in het onbewuste en conditioneert het bewuste met positieve gedachten. Het probleem is alleen dat het onbewuste veel sterker is, wel negen maal sterker dan het bewuste. Als iets eenmaal onbewust geworden is, wordt het negen keer sterker dan daarvoor. Het vertoont zich misschien niet in hetzelfde jasje, maar het vindt nieuwe wegen om zich te uiten.
Positief denken is een armzalige methode zonder enig werkelijk inzicht en geeft je steeds weer een verkeerd beeld van jezelf.

…

Als je een negatief gevoel onderdrukt omdat het pijn doet, bijvoorbeeld als je een gevoel van boosheid wegduwt en de energie in iets positiefs probeert te veranderen en probeert liefde en mededogen te voelen voor degene op wie je boos bent, dan weet je dat je jezelf voor de gek houdt. Diep van binnen ben je nog steeds boos, maar je hebt het een vernisje gegeven. Aan de buitenkant lach je, maar dat lachen gaat niet verder dan je lippen. Het is lippengymnastiek: met je hart, met jou zelf heeft het niets te maken.

Het verdrongen negatieve ge-voel is een barrière geworden tussen je glimlach en je hart.
Dat geldt niet alleen voor één gevoel, er zijn duizenden negatieve gevoelens in je leven. Je vindt iemand niet aardig, er zijn veel dingen die je vervelend vindt, je houdt niet van jezelf, je bent niet tevreden met je situatie. Al die rommel wordt in het onbewuste opgeslagen en aan de oppervlakte wordt een huichelaar geboren die zegt: ‘Ik hou van iedereen. Liefde is de sleutel tot een gelukkig leven.’ Maar je ziet geen enkele vreugde in het leven van zo iemand, van binnen is het een complete hel.
Hij kan anderen om de tuin leiden en zichzelf ook als hij maar lang genoeg doorgaat. Maar er verandert niets. Je verspilt je leven gewoon, terwijl het zo ongelooflijk kostbaar is omdat je het niet nog eens over kunt doen.
…

Liefde is de beste therapeut

De rol van therapeut is heel delicaat en complex.
Ten eerste lijdt de therapeut aan dezelfde problemen waar hij anderen bij probeert te helpen. De therapeut is alleen maar een technicus. Hij kan zichzelf voor de gek houden en pretenderen dat hij een meester is – dat is het grootste gevaar voor een therapeut. Maar met een beetje meer inzicht hoeft dat niet te gebeuren.

Om te beginnen moet je niet denken dat je anderen helpt. Dat geeft je het gevoel dat je een heiland, een meester bent – en dan komt het ego via de achterdeur weer binnen. Je wordt belangrijk. Je bent het centrum van de groep en iedereen kijkt naar je op.
Laat de gedachte aan helpen schieten. Gebruik in plaats daarvan het woord ‘delen’. Je deelt het inzicht dat je hebt. De deelnemer aan de groep is niet minder dan jij. De therapeut en de deelnemer zitten in hetzelfde schuitje, alleen weet de therapeut net iets meer. Wees je ervan bewust dat je kennis allemaal geleende wijsheid is. Vergeet nooit dat alles wat je weet nog niet je eigen ervaring is. Dat zal de mensen in je groep aanmoedigen.

De mens is een heel subtiel mechanisme. Het werkt naar twee kanten: als je als therapeut meester wordt, verniel je iets in de ander in plaats van hem te helpen, omdat die ander dan alleen maar een techniek leert. Dan is er geen vriendschappelijke uitwisseling, geen atmosfeer van vertrouwen, maar een houding van: ‘Jij weet meer dan ik – als ik aan een paar therapiegroepen deelneem weet ik net zoveel als jij.’ Geleidelijk worden de deelnemers zelf therapeuten – er is geen diploma vereist, in veel landen tenminste. In sommige landen zijn ze begonnen allerlei niet erkende therapeuten te weren. Je mag alleen maar mensen in therapie nemen als je een universitaire opleiding hebt in psychoanalyse of psychotherapie.

Dit zal in bijna elk land ter wereld gebeuren omdat therapie een handel is geworden waarin onbevoegden de overhand hebben. Ze kennen de techniek omdat je een techniek kunt leren. Als ze aan een paar groepen meegedaan hebben, kennen ze alle kneepjes. Vervolgens maken ze een eigen brouwsel, zonder dat iemand het kan controleren.
Maar vergeet niet dat, zodra je de rol van helper speelt, degene die jij helpt je dit nooit zal vergeven. Je hebt zijn trots gekwetst, zijn ego. Dat was niet de bedoeling – je probeerde alleen maar je eigen ego op te blazen, maar dat kan alleen als je het ego van anderen kwetst. Je kunt je ego niet opblazen zonder anderen pijn te doen. Je grotere ego heeft meer ruimte nodig en de anderen moeten hun ruimte en hun persoonlijkheid inperken als jij in hun buurt bent.

Als je van meet af aan echt en liefdevol bent... Ik kan het niet nadrukkelijk genoeg zeggen: liefde is de beste therapeut. Techniek kan z’n nut hebben, maar het echte wonder gebeurt door liefde.